Dzieło stworzenia, umiłowani, nie jest jedynie tłem dla historii zbawienia. Ono jest pierwszym językiem Boga, pierwszym objawieniem Jego chwały i mocy. Psalmista woła: „Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieło rąk Jego obwieszcza nieboskłon” (Ps 19,2). W liturgii Kościoła, w której spotykamy się z żywym Bogiem, natura nie została zapomniana – ona przemawia, uczestniczy i współgra w uwielbieniu.
Liturgia, będąca przedłużeniem wcielenia Słowa, posługuje się rzeczywistościami ziemskimi, aby prowadzić nas ku rzeczywistościom niebiańskim. Woda, ogień, światło, chleb, wino, olej – te proste, a zarazem głęboko znaczące elementy – stają się kanałami łaski. One nie tylko symbolizują, ale uczestniczą w działaniu Boga.
Woda – źródło życia i odrodzenia
Woda, Siostry i Bracia, jest jednym z najważniejszych symboli liturgicznych. Już w Księdze Rodzaju widzimy, że Duch Boży unosił się nad wodami (Rdz 1,2). To właśnie przez wodę Bóg przynosi życie i porządek. Woda oczyszcza, gasi pragnienie, daje życie – a w liturgii jest znakiem chrztu, który nas odradza.
Przez chrzest zostajemy zanurzeni w śmierć Chrystusa, aby z Nim powstać do nowego życia (por. Rz 6,3-4). Każde pokropienie wodą święconą przypomina nam o tej prawdzie. Kiedy kapłan błogosławi wodę, mówi: „Niech przez nią zostanie odnowione w nas źródło łaski chrztu świętego” – i oto materialny żywioł zostaje włączony w tajemnicę Bożego działania.
Ogień i światło – blask obecności Boga
Symbol ognia i światła przewija się przez całą historię zbawienia. Bóg ukazał się Mojżeszowi w płonącym krzewie (Wj 3,2), prowadził Izraelitów słupem ognia (Wj 13,21), a w Dziejach Apostolskich Duch Święty zstąpił pod postacią języków ognia (Dz 2,3). Ogień to znak obecności, działania, oczyszczenia.
W liturgii najpełniej ogień objawia się podczas Wigilii Paschalnej, gdy z płomienia ogniska zapalamy Paschał – światło Chrystusa, które rozświetla mroki śmierci. Światło świec w czasie mszy, adoracji i procesji przypomina nam: „Ja jestem światłością świata” – mówi Pan – „Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności” (J 8,12).
Ziemia – gleba, z której wyrasta dar Boga
Ziemia, pokorna matka wszystkiego, co żyje, także znajduje swoje miejsce w liturgii. Z niej rodzi się pszenica na chleb i winorośl na wino – podstawowe dary Eucharystii. Ziemia przypomina nam o pokorze, o potrzebie zakorzenienia w Bogu. „Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz” (Rdz 3,19) – te słowa, które słyszymy w Środę Popielcową, przypominają, że jesteśmy stworzeniami, a nie bogami.
Ale z tej ziemi Bóg także wyprowadza błogosławieństwo. W modlitwie nad darami kapłan mówi: „Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, owoc ziemi i pracy rąk ludzkich…” – a więc ziemia i praca człowieka współtworzą cud przemiany.
Chleb i wino – nie tylko symbol, ale sakrament
Najświętsza Eucharystia to centrum liturgii, Bracia i Siostry. Chleb i wino – zwykłe dary natury – przez modlitwę i moc Ducha Świętego stają się Ciałem i Krwią Chrystusa. Tu objawia się największe misterium: „To jest Ciało moje… To jest Krew moja…” (Mt 26,26-28).
Nie są to już tylko symbole – to rzeczywistość sakramentalna. Natura nie zostaje zniesiona, ale przemieniona. Stworzony świat staje się nośnikiem łaski. W Eucharystii niebo dotyka ziemi, a ziemia – przez swoje dary – uczestniczy w wiecznej liturgii Boga.
Lista symboli naturalnych i ich znaczenie liturgiczne
- Woda – oczyszczenie, życie, odrodzenie (chrzest)
- Ogień – obecność Boga, Duch Święty, oczyszczenie
- Światło – Chrystus jako światłość świata
- Ziemia – pokora, źródło darów Eucharystycznych
- Chleb – pokarm życia wiecznego
- Wino – radość, krew Nowego Przymierza
- Olej – uzdrowienie, namaszczenie, wybór (sakramenty)
- Dym kadzidła – modlitwa wznosząca się do Boga
- Popiół – pokuta, przemijalność, nawrócenie
- Winorośl – lud Boży, zjednoczenie z Chrystusem
- Zboże/pszenica – owoc ziemi, Eucharystia
- Góry – miejsce spotkania z Bogiem (Synaj, Tabor)
- Rzeka/Jordan – miejsce chrztu, przejście do nowego życia
- Wiatr – Duch Święty, niewidzialna obecność
- Gołąb – znak Ducha Świętego
- Baranek – Chrystus ofiarny
- Drzewo – krzyż, drzewo życia
Umiłowani, kontemplujmy stworzenie jako ikonę Boga
Świat stworzony nie jest jedynie tłem liturgii – on w niej uczestniczy, a przez nią zostaje podniesiony. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza: „Widzialne rzeczy świata stworzonego mogą prowadzić do poznania Boga” (KKK 31). Liturgia uczy nas patrzeć na stworzenie oczami wiary – jak na znak, jak na ikonę, jak na zaproszenie do kontemplacji.
Bracia i Siostry, niech każdy powiew wiatru, blask świecy, łyk wody czy zapach kadzidła w świątyni przypomina wam, że Bóg działa przez wszystko. Że „wszystko, co żyje, niech chwali Pana” (Ps 150,6), bo cała natura woła razem z nami: Święty, Święty, Święty Pan Bóg Zastępów!
Niech Pan, który stworzył niebo i ziemię, otworzy nasze oczy na Jego działanie w każdej rzeczy, i niech uczyni z nas żywe ofiary – święte i miłe Jemu. Amen.
